الگوی مطلوب سیاستگذاری فرهنگی مسجد در جمهوری اسلامی ایران

یکی از واقعیت هایی که در فضای کنونی نظام جهانی، فرهنگ و نهادهای فرهنگی (مانند مساجد) را به شدت تحت تاثیر قرار داده قدرت سیاسی یا حکومت می باشد. به عبارت دیگر امروزه گذشته از حرکت طبیعی و خودجوش موجود در حیات فرهنگی بخش وسیعی از تلاش ها و فعالیت های فرهنگی بر اساس برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های حکومت و بازوی اجرایی آن «دولت» صورت می گیرد. همین امر به نظر می رسد مساله اصلی است که مساجد از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون دست به گریبان آن بوده اند به عبارت دیگر چالش جدی در حوزه ی مساجد همانا فقدان سیاستگذاری واحد پیرامون این نهادهای دینی (تعیین حدود و ثغور مداخله ی حکومت در حوزه ی مسجد) می باشد. به همین دلیل در این پژوهش، محقق جهت سیاستگذاری فرهنگی مطلوب پیرامون حوزه ی مسجد مقدم بر هر چیز سیر سیاستی حکومت پیرامون مسجد در طول چهار دهه از جمهوری اسلامی ایران (1357-1392) مورد بررسی قرار داده است که در این راستا ابتدا اهم مسائل سیاستی مرتبط با حوزه ی مسجد که در ماهنامه ی مسجد (از شماره 1 تا شماره 170) منعکس یافته توسط نویسنده احصا شده و پس از آن سیاستهای اتخاذ شده ناظر به اهم مسائل مذکور شامل اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران و نیز اسناد وزارتخانه ها و سازمانهای مرتبط با حوزه ی مسجد مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. در ادامه جهت حصول به الگوی مطلوب سیاستگذاری فرهنگی مسجد در جمهوری اسلامی ایران، داده های کیفی به دست آمده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته با نخبگان حوزوی و علمی مرتبط با حوزه ی مساجد و نیز دیدگاه های رهبران جمهوری اسلامی ایران (امام خمینی و مقام معظم رهبری) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نهایت محقق با طی کردن سه مرحله ی فرآیند تحلیل مضمون (thematic analysis)، الگوی مطلوب سیاستگذاری فرهنگی مسجد در جمهوری اسلامی ایران را طراحی نموده است که در آن «دیدگاه نظری دخالت حکومت در حوزه ی مسجد»، «رویکردهای دخالت حکومت در حوزه ی مسجد» و «حکومت و سازمانهای فرهنگی مرتبط با حوزه ی مسجد» به عنوان ابعاد اصلی الگوی مذکور تبیین و تشریح شده اند.